Urząd i organ w kontekście dostępu do informacji publicznej

Prawo dostępu do informacji publicznej jest fundamentem transparentności życia publicznego. Pomaga obywatelom kontrolować działania władzy. Jednak, by skutecznie korzystać z tego prawa, niezbędne jest rozróżnianie tego, czym jest urząd, a czym organ. Ma to doniosłe znaczenie, szczególnie w przypadku możliwych sporów przed sądami administracyjnymi. 

 

Kto udziela informacji publicznej?

W poprzednim artykule szczegółowo omówiliśmy różnice między urzędem a organem. W uproszczeniu można powiedzieć, że organ to podmiot dysponujący władztwem, a urząd to aparat pomocniczy organu. Organ jest umocowany przez prawo do działania w imieniu państwa lub samorządu terytorialnego, zaś urząd zapewnia warunki techniczne, organizacyjne i kadrowe dla prawidłowego funkcjonowania organu. To organ jest zobowiązany do udzielania informacji publicznej i to on wydaje decyzje o udostępnieniu lub odmowie.

Jeśli zatem zwracamy się o informację publiczną do urzędu gminy X, to faktycznie adresujemy wniosek do wójta gminy X, który jest organem. Urząd to tylko miejsce, gdzie żądana informacja może być przechowywana i gdzie nasz wniosek zostanie fizycznie obsłużony.

Spory przed sądami administracyjnymi

Rozróżnienie na organ i urząd nabiera szczególnego znaczenia w przypadku sporów sądowych. Jeśli organ odmawia udostępnienia informacji publicznej (wydając decyzję administracyjną o odmowie), lub też nie udostępnia jej w ogóle (bezczynność), mamy prawo złożyć skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego (WSA).

Zarówno w przypadku skargi na decyzję o odmowie udostępnienia informacji, jak i w przypadku skargi na bezczynność (czyli brak odpowiedzi lub brak udostępnienia informacji) skargę wnosi się na organ. Kierujemy ją więc do wojewódzkiego sądu administracyjnego za pośrednictwem skarżonego organu. Nie składa się skargi bezpośrednio do WSA. Wnosimy skargę nie na urząd, a na konkretny organ administracji publicznej, który jest odpowiedzialny za udostępnienie informacji. W przypadku wątpliwości co do właściwego organu, musimy sprawdzić, który organ jest odpowiedzialny za załatwienie wniosku o informację publiczną i na niego wnieść skargę.

Wskazanie urzędu zamiast organu w skardze do sądu administracyjnego może skutkować brakami formalnymi. Sąd wezwie do ich uzupełnienia. W skrajnych przypadkach, gdy błąd jest niemożliwy do usunięcia, skarga może zostać odrzucona. Ważne jest, aby wiedzieć, kto jest organem w danej sprawie i to właśnie względem niego kierować wszelkie środki zaskarżenia. Zrozumienie tej subtelności jest kluczowe dla efektywnego korzystania z prawa do informacji publicznej i skutecznego dochodzenia swoich praw przed sądami administracyjnymi.